ΣΩΤΗΡΙΑ ΤΟΥ ΠΛΑΝΗΤΗ ΜΙΑ ΝΕΑ ΘΡΗΣΚΕΙΑ?

“Οι κλιματικές αλλαγές έχουν κινητοποιήσει τους επιστήμονες που μελετούν το φαινόμενο, τους μηχανικούς που αναζητούν λύσεις μέσω της νέας τεχνολογίας και τους οικονομολόγους που υπολογίζουν το κόστος. Τώρα, όμως το φαινόμενο αρχίζει να παίρνει και μια πνευματική διάσταση, η οποία το μεταλλάσσει, όπως ισχυρίζονται μερικοί, σε μια νέα θρησκεία του 21ου αιώνα. Σε μια νέα οικολογική πνευματικότητα.

Πριν από μερικούς μήνες -όπως διαβάζουμε στην εφημερίδα «Ελ Παΐς»- ο Αλ Γκορ είχε πάει στη Σεβίλλη προκειμένου να μιλήσει για το κίνημά του κατά των κλιματικών αλλαγών στον πλανήτη. Είχε ανεβεί στο βήμα και για νιοστή φορά άρχισε να επαναλαμβάνει με ακρίβεια τον ίδιο λόγο που βγάζει εδώ και πολλά χρόνια πάνω για αυτο το θέμα. Τότε κάποιος από το ακροατήριο τον ρώτησε πώς είναι δυνατόν να επαναλαμβάνει τον ίδιο ακριβώς λόγο κάθε φορά και ο Γκορ απάντησε: «Αυτό συμβαίνει γιατί είμαι ένας άνθρωπος που έχει μια αποστολή. Γι’ αυτό μπορώ να λέω τα ίδια πράγματα χωρίς να χάνω τη δύναμη και το όραμά μου. Γιατί υπάρχει ένα μήνυμα στο λόγο μου, μήνυμα στο οποίο πιστεύω διακαώς»

«Η δομή που έχει οργανώσει ο Γκορ είναι σχεδόν θρησκευτική, με οπαδούς που διαδίδουν τον ορθό λόγο, όπως ο Ιησούς», λέει ο βιολόγος Μιγκέλ Ντελίμπεθ ντε Κάστρο. Αυτό βοηθά στο να κινητοποιηθούν οι άνθρωποι για κάτι μαγικό. Βεβαίως, εγώ είμαι λιγότερο αποτελεσματικός. Αντίθετα ο Γκορ απέδειξε πως μπορεί να κινητοποιήσει πολύ περισσότερους και αυτό έχει σχέση με την πίστη και όχι με τη λογική».

Το παράδειγμα του Αλ Γκορ είναι ίσως το πιο φανερό, όμως δεν είναι το μοναδικό. Φράσεις όπως: «Πρέπει να σώσουμε τον πλανήτη», «Έχουμε μια αποστολή», «Ο άνθρωπος ευθύνεται» (ο αμαρτωλός δηλαδή), «Έφτασε η αλλαγή του κλίματος στον κόσμο» (η τιμωρία, δηλαδή),ακούγονται όλο και πιο συχνά. «Το οικολογικό μήνυμα με θρησκευτικά στοιχεία έχει περάσει στην κοινωνία», λέει ένας άλλος Ισπανός βιολόγος,ο Βίκτορ Βινιουάλεθ.

«Όλες οι θρησκείες έχουν τις ρίζες τους στην πίστη», τονίζει ένας από τους 200 πρεσβευτές του Γκορ, ο Χουάν Νεγκρίγιο, «και με αυτή την έννοια μπορεί να υπάρξει σύγχυση μεταξύ ενός οικολογικού μηνύματος και ενός θρησκευτικού. Όμως το ίδιο συμβαίνει και με επιστημονικά θέματα:παραδείγματος χάριν δεν μπορούμε να αγγίξουμε, να μυρίσουμε, να ζυγίσουμε ή να δούμε το διοξείδιο του άνθρακα. Κι όμως η επιστημονική κοινότητα πιστεύει στην ύπαρξή του».

Το φλερτ ανάμεσα στην οικολογία και την πνευματικότητα δεν είναι καινούργιο φαινόμενο. Το 1966 υπήρξε μια χρονολογία - κλειδί. Εκείνη τη χρονιά δημοσιεύτηκε το «Επιστήμη και Επιβίωση» του Burry Commoner, ένα από τα βασικά βιβλία των οικολογικών ρευμάτων, θρησκευτικής σχεδόν έμπνευσης. «Στο δεύτερο μισό του 20ού αιώνα αναδύθηκαν πολλά θρησκευτικά, πνευματικά και πνευματιστικά κινήματα, τα οποία χαρακτηρίζονταν από τη μίξη διάφορων στοιχείων», λέει ο φιλόσοφος Χοσέ Αντόνιο Μαρίνα. «[...]Πιθανώς δημιουργήθηκε από το κίνημα των χίπις, τη στροφή στη φύση και έναν κάποιο πανθεϊσμό, που ήταν τότε του συρμού.Έτσι υπήρξε μια στροφή προς τη Γη την οποία αντιμετώπισαν σαν ένα ζωντανό ον και με την οποία απέκτησαν μια μυστικιστική σχέση.Θεωρίες όπως η “Deep Ecology” αναβάθμισαν την αξία του φυτικού κόσμου σε σημείο να συγκρίνουν την αποψίλωση ενός δάσους με τη δολοφονία Εβραίων σε ένα στρατόπεδο συγκέντρωσης. Σε όλα αυτά προστέθηκε το ενδιαφέρον για την οικολογική ηθική, η οποία οδήγησε στην ανάγκη της προστασίας της φύσης. Ρόλο έπαιξε και η επιρροή των ανατολικών θρησκειών, σαν ένας light βουδισμός που προστατεύει όλες τις υπάρξεις σε ολόκληρο τον κόσμο».

Όμως τι σκέπτονται οι ίδιοι οι οικολόγοι; Οι περισσότεροι δεν βλέπουν κοινά σημεία με τη θρησκεία και δεν τους αρέσουν καθόλου αυτές οι απόψεις. «Δεν πρόκειται για μια υπόθεση θρησκευτικότητας, αλλά για αξίες. Εγώ - λέει ο διευθυντής της Γκρινπίς της Ισπανίας- , αισθάνομαι μέρος ενός κοινωνικού κινήματος πολιτών, το οποίο προσπαθεί να εισαγάγει στις αξίες μας πράγματα που δεν λαμβάνονται υπόψη, όπως είναι ο σεβασμός στον πλανήτη και αυτός ο σεβασμός πρέπει να αποτελεί μέρος του συνόλου των αξιών που ενστερνιζόμαστε. Αντίθετα, σε θρησκεία ανάγεται η οικονομική ανάπτυξη. Η δυτική κοινωνία μέσα στη διαδικασία παγκοσμιοποίησής της έχει στόχο, σχεδόν θρησκευτικό, την πραγμάτωση οικονομικών προνομίων με οποιοδήποτε κόστος».

Το περίεργο σε αυτή τη συζήτηση είναι πως, με ελάχιστες εξαιρέσεις, οι μεγάλες θρησκείες δεν έχουν δώσει ιδιαίτερη σημασία στο θέμα της οικολογίας. Για την καθολική Εκκλησία μεγαλύτερη σημασία έχει ο κίνδυνος που διατρέχει η καθολική οικογένεια, παρά ο πλανήτης.”

(Άρθρο της Βίκης Τσιώρου που δημοσιεύτηκε στην Ελευθεροτυπία στις 19/03/2008 και που το αναδημοσιεύουμε με μερικές περικοπές )

Αναρωτιέμαι κατά πόσο αυτή η θρησκειοποιημένη οικολογία έχει ή θα έπρεπε να έχει βάση.Προφανώς αυτό αφορά τόσο την Εκκλησία όσο και τον καθένα ξεχωριστά.Προσωπικά εδώ και καιρό έκλινα ελαφρώς προς την πεποίθηση οτι ακόμα κι αν δε δεχόμαστε το φυσιολατρισμό σα θρησκεία τουλάχιστον ας κάνουμε το Θεό κάτοικο αυτού εδώ του τόπου μέσα στα ποτάμια, στα δάση και στα βουνά, δίνοντας έτσι την αίσθηση στις μετέπειτα γενιές πως διαμελίζοντας τον πλανήτη αφήνουμε άστεγο εκτός απο μας και τον ίδιο μας το Θεό δηλαδή διαπράττουμε ύβρη κατα μια έννοια.Βέβαια κάτι τέτοιο είναι εξαιρετικά δύσκολο να γίνει όταν μέσα απο τις Γραφές ,ή έστω μεσα από τον τρόπο που αυτές διδάσκονται στα σχολεία,δίνεται η εντύπωση πως τούτη εδώ η γη παραχωρήθηκε σε μας ακριβώς όπως ένας κοντινός συγγενής μας αφήνει ένα χωράφι.

Ωστόσο αυτό που έκανε τη ζυγαριά να γείρει ολοκληρωτικά ήταν οι πυρκαγιές του καλοκαιριού όπου με έκαναν να συμφωνήσω με όλους αυτούς που λένε χίλιες φορές φυσιολάτρης και αιρετικός παρά πιστός σε κάτι το μακρινό και θρήσκος.Βλέπετε στη δεύτερη περίπτωση ο “πιστός” μπορεί να “σώζει” την ψυχή του βλάπτει όμως χιλιάδες άλλους, ενώ στην πρώτη ο αιρετικός θα θυσιάσει τη σωτηρία της ψυχής του για τους συνανθρώπους του…μήπως έτσι όμως τελικά τη σώζει ;